WR4 ‘Zelden Pas’

Wieringer Aak

Het is 1883 en Wieringen is nog een eiland.
Er zijn al vele vissersscheepjes maar er komen er ook steeds meer bij. De vloot dijt uit. In Nederland komt de industrialisering op gang waardoor de steden groeien. Er is een vraag naar goedkoop en eiwitrijk voedsel.
Vis.

Er kan dan ook meer vis gevangen worden door de komst van machinaal gebreide netten. Al die vis kan ook beter vervoerd worden door de uitbreiding van het spoornetwerk richting Amsterdam. In Den Helder komt in 1895 de eerste ijsfabriek zodat de vis goedkoper geconserveerd kan worden. Vóór die tijd werd er ijs uit Noorwegen gehaald en opgeslagen in ijskelders, een dure aangelegenheid. Voor de schaalvergroting in de visserij werd een nieuw type vissersschip ontworpen, een Wieringer Aak. Dit ontwerp is niet helemaal nieuw. Het is een vergroting van het model van kleinere Friese aakjes in de binnenvisserij.

De nummering van de WR4
In 1883 besluit de overheid dat alle schepen een visserijnummer moesten krijgen op het schip en in het zeil.
Op de ochtend dat het gemeentehuis open ging voor de registratie, ging Jaap ten Bokkel uit Hippolytushoef er al vroeg heen. Hij wilde no 1 hebben. Maar een ander was hem voor. No 2 en 3 wilde hij niet. Dus dat werd 4. En waarom? Het nummer moest ook nog in de kurken op de netten gesneden worden, en een 1 of een 4 is makkelijker te snijden dan een 2 of een 3. Zodoende staat op dit schip WR4. Het kreeg de naam “Zelden Pas”.

In 1883 viste Jaap nog met een Skuutje, iets groter dan de WR60, maar in 1896 liet hij op de werf in Van Ewijcksluis een nieuw Aakje bouwen. Dit schip was hem al gauw te klein, daarom liet hij in 1900, opnieuw bij scheepstimmerman Nijdam uit Van Ewijcksluis, een grotere Aak bouwen, de WR4.

De vangst
In het voorjaar viste de WR4 er mee op haring en ansjovis, in de zomer op bot en sporadisch op harder. In herfst en winter op alikruken en kokkels voor de Belgische en Engelse markt. Ook mosselen voor Duitsland. Zeegras is met dit schip nooit gevist.

​

Omstreeks de eerste wereldoorlog (1914-1918) bleek het Kokkelvissen voor de Engelsen een gat in de markt. Alle Engelse kokkels waren namelijk door zeer strenge winterse temperaturen doodgevroren. Vishandelaar Koorn uit Den Helder leverde de firma Baxter uit Brixham altijd al alikruken en kreeg nu de vraag of hij kokkels kon leveren. Met de WR4 is toen de eerste kokkelvisserij begonnen.

Wrak
In 1950 eindigde de WR4 als visserschip en belandde het van de beroepsvaart in de pleziervaart. In de loop van de tijd verrommelde het schip aan de wal op Twijzel in Friesland. Na een aantal pogingen tot restauratie zette het rottingsproces door.

Kees Hos haalde de WR4 van Friesland naar zijn achtertuin in Westerland op Wieringen. Geheel met dieplader en onder motorbegeleiding van de rijkspolitie Friesland en Noord-Holland werd het oude schip neergezet in de tuin. Waar de moestuin plaats maakte voor een tijdelijke scheepswerf. Van 2000 tot en met 2004 is het schip gerestaureerd. Lees hier wat er voor nodig was om dit wrak weer nieuw leven in de blazen.

Alle werkzaamheden aan de WR4 worden door vrijwilligers verricht. De benodigde inkomsten worden verkregen uit verhuurgelden, giften en presentiegelden. Omdat het schip nog maar kort in bezit is van de stichting WR60 en WR4, wordt er nog gezocht naar aanvullende inkomsten, met name voor de reserveringen die nodig zijn voor toekomstige restauraties.